TUN SRI LANANG
Tun Muhammad atau
lebih dikenali dengan nama Tun Sri Lanang merupakan Bendahara Paduka Raja Johor
semasa pemerintahan Sultan Ali Jalla Abdul Jalil Shah II, Sultan Alauddin
Riayat Shah III, dan Sultan Abdullah Ma’ayat Shah. Beliau dilahirkan di Seluyut
pada tahun 1565. Beliau terlibat dalam perancangan menawan semula Melaka pada
tahun 1586, 1587, dan tahun 1606. Terdapat kaitan salasilah Raja Ahmad dengan
Tun Muhammad atau Tun Seri Lanang. Beliau menyusun pertahanan Johor bagi
menghadapi serangan Portugis dan Acheh. Beliau menjadi utusan Johor ke Goa
untuk berunding dengan Portugis pada tahun 1583. Beliau telah menyusun kitab
Sejarah Melayu (Sulalatus Salatin) pada tahun 1612. Beliau juga
bertanggungjawab dengan Admiral Matelief pada 23 September 1606 untuk
mempertahankan Johor daripada serangan Acheh.
Di Aceh, Tun Seri
Lanang dilantik menjadi Penasihat kepada Sultan Kerajaan Islam Aceh Darussalam,
iaitu Sultan Iskandar Muda (1607-1636M), Sultan Iskandar Thani (1636-1641M) dan
Sultanah Tajul Alam Safiatuddin Shah (1641-1675M). Tun Seri Lanang juga
diangkat menjadi raja pertama Samalanga, yang terletak di pesisir timur Aceh.
Pada tahun 1613 – 1659 Masihi dan terus memerintah selama 40 tahun sehingga
kematiannya pada tahun 1659 di Lancok Samalanga, Aceh. Di Aceh, Tun Seri Lanang
bergelar Orang Kaya Dato’ Bendahara Seri Paduka Tun Seberang. Penobatan Tun
Seri Lanang menjadi raja Samalanga mendapat dukungan rakyat, kerana di samping
menjadi ahli dalam bidang pemerintahan, beliau juga mempunyai pengetahuan dalam
ilmu agama. Sultan Iskandar Muda mengharapkan dengan sifat Tun Seri Lanang ini
akan membantu pengembangan Islam di pesisir timur Aceh. Penentangan muncul dari
beberapa tokoh masyarakat yang dipimpin oleh Hakim Peut Misei yang menginginkan
kelompok mereka sendiri yang menjadi raja pertama Samalanga.
Tun Seri Lanang
selalu berguru dengan ulama-ulama terkenal di Aceh, seperti Nurdin al-Raniri,
Tun Acheh, Tun Burhat, Hamzah Fansuri, Syeikh Syamsuddin al-Sumatrani.
Hubungannya yang rapat dengan Syeikh Nuruddin al-Raniri menarik kedua-duanya
bertukar ilmu ajaran Islam yang dikuasai oleh Syeikh Nuruddin, dan bahasa serta
sastera Melayu yang dikuasai oleh Tun Seri Lanang. Tun Sri Lanang dan
Keluarganya diberi penghargaan khusus di Aceh. Di samping diangkat menjadi Raja
di Samalanga dan daerah takluknya keluarganya juga diberi gelaran kebesaran
dari jabatan oleh sultan. Makamnya masih kekal di daerah Kota Blang, Samalanga
bersama-sama rumah pusaka peninggalannya. Ketokohan beliau sebagai wira,
pemerintah dan tokoh cendekiawan Nusantara memberikan sumbangan yang besar
kepada kerajaan Aceh, menukar Samalanga kepada pusat perkembangan dan
pendidikan Islam di kawasan timur Aceh selari dengan perkembangan sastera
hingga kini.
RAJA ALI HAJI
Raja Ali Haji merupakan seorang ulama,
ahli sejarah serta tokoh yang terkenal dalam arena bahasa. Nama sebenar beliau ialah Raja Ali Haji bin
Raja Ahmad dan beliau dilahirkan pada tahun 1808 Masihi di pusat Kesultanan
Riau-Lingga di Pulau Penyengat yang merupakan kawasan pentadbiran keluarga beliau sendiri. Menurut sejarah daripada masyarakat yang
mendiami kawasan pulau tersebut, pulau ini merupakan kawasan di mana banyak
karya sastera dan kebudayaan Melayu telah terhasil oleh tokoh Melayu yang telah
wujud sepanjang abad ke-19 sehingga abad ke-20.
Tokoh tersebut termasuklah Raja Ahmad iaitu bapa Raja Ali Haji. Beliau telah meninggal dunia pada tahun 1873
Masihi di tempat lahir beliau sendiri iaitu di Pulau Penyengat dan disemadikan
di kompleks makam ibunya iaitu Engku Putri Raja Hamidah. Di sepanjang dinding bangunan makam beliau
telah diabadikan karya beliau iaitu Gurindam Dua belas yang mana berupaya
mengingatkan pengunjung yang melawat makam tersebut kepada beliau yang merupakan
penulis yang hebat.
Minat beliau dalam bidang penulisan ini
diwarisi oleh ayahanda beliau iaitu Raja Ahmad.
Raja Ahmad merupakan anak sulung kepada Raja Haji. Beliau sangat
meminati bidang sejarah dan pernah menghasilkan sebuah karya berbentuk syair iaitu
Syair Perang Johor yang menceritakan
berkenan peperangan yang berlaku antara Kesultanan Johor dan Kesultanan Acheh
pada abad ke-17. Selain itu, bapa Raja
Ali Haji juga pernah menyusun sebuah puisi berkenaan sejarah orang Bugis dan hubungannya
dengan raja-raja Melayu. Bakat dan minat
menulis serta mengarang dalam diri Raja Ahmad ini telah diwarisi oleh Raja Ali
Haji. Hal ini demikian kerana sejak
masih remaja, beliau telah mengikut ayahandanya menyertai ekspedisi dan
menerokai segenap wilayah yang banyak memberikan pengalaman dan ilmu
pengetahuan sehingga beliau menjadi penulis yang hebat.
Raja
Ali Haji memiliki pengetahuan yang sangat luas dalam bidang agama Islam serta
ilmu mentadbir. Hal ini demikian kerana
beliau rajin mempelajari ilmu agama daripada ulama tempatan dan luar
negeri. Memiliki ilmu pengetahuan yang
banyak dalam bidang agama menjadikan beliau sebagai seorang guru agama dan
bahasa Arab di kawasan petempatan beliau. Ramai anak muda tempatan mempelajari
berkenaan ilmu agama dan bahasa Arab daripada beliau. Beliau memiliki ilmu pentadbiran kerana sejak
usia 20 tahun, beliau sudah diberi peluang untuk menggalas tanggungjawab untuk
menjaga hal ehwal kenegaraan. Selain
daripada kedua-dua ilmu tersebut, beliau juga memiliki ilmu dalam pelbagai
bidang lain seperti bidang bahasa, sastera, sejarah serta undang-undang.
SUMBER:
Zulkarnainyani1977'weblog diperoleh pada April 25, 2013 daripada http://zulkarnainyani1977.wordpress.com/2008/05/02/biografi-raja-ali-haji/
Salam Sejarah diperoleh pada April 25, 2013 daripada http://sejarah2u.blogspot.com/2009/05/tun-sri-lanang.html